Mehmed-beg Kulenović (Kulinović), poznatiji kao Kulin-kapetan, svakako spada u najznačajnije ličnosti bosanske historije s kraja XVIII i početka XIX vijeka. Potiče iz jedne od najrazgranatijih bosanskih begovskih familija, i bio je na čelu jedne od najznačajnijih krajiških kapetanija, čuvene kapetanije Stara Ostrovica (šire područje oko današnjeg Kulen-Vakufa).
Bio je jedan je od najaktivnijih krajiških i bosanskih kapetana u svim vojnim pohodima tog vremena. Učestvovao je u vojnim pohodima nekoliko bosanskih vezira, počev od onog sa Bećir-pašom (Ebu Bekir-paša) na Beograd, s ciljem smirivanja ustanka raje protiv beogradskih dahija, zatim odbrane Višegrada i Užica od srpskih ustanika, čuvanje granice na Drini, do pohoda u ljeto 1806. godine i bitke na Mišaru. Nakon pogibije u bici na Mišaru, u kojoj je zapovijedao lijevim krilom bosanske vojske, na čelu kapetanije zamijenio ga je sin Ahmed-beg. Posljednji ostrovički kapetan bio je njegov unuk Mehmed-beg, koji je umro neposredno pred ukidanje kapetanija (1250. hidžretske odnosno 1834/35. godine).
Kulin-kapetan se isticao junaštvom u svim pohodima u kojima je učestvovao. Tako je bilo i na Mišaru (1806.) gdje je na megdanu pobijedio komandanta srpske konjice vojvodu Luku Lazarevića. Međutim, u pjesmama opjevani i “proslavljeni” srpski vojvoda, pop Luka Lazarević, vjerovatno predosjećajući da na otvorenom megdanu nema šanse protiv čuvenog krajiškog junaka Kulin-kapetana, prije izlaska na megdan postavlja dvojicu iz svoje pratnje da u slučaju nepovoljnog ishoda iz obližnje šume pucaju na Kulin-kapetana.
Ovaj poznati krajiški gazija, iako je izašao kao pobjednik na megdanu, mučki je ranjen nakon čega je podlegao ranama, a njegovo tijelo prenijeto je u Bosnu i ukopano u haremu džamije u Janji.
U Janji i u drugim dijelovima Bosne među Bošnjacima i danas žive predanja i legende o Kulin-kapetanu. Naročito su u Janji bila prisutna predanja o Kulin–kapetanu kao “šehitu” i gaziji, o čemu je pisao i Halid Čemerlić 1939. godine zabilježivši kazivanje starog Mujage Merića iz Janje. Sudbina poznatog krajiškog junaka Kulin-kapetana usko je vezana za ovu pograničnu bosansku kasabu – poginuo je kao vođa bosanske konjice u poznatom boju na Mišaru kod Šapca 13. avgusta 1806. godine, a njegovo tijelo prenijeto je u Janju i ukopano u haremu Atik džamije.
U proteklom ratu zločincu su zajedno sa Atik džamijom porušili su i ograđeni mezar sa Kulin-kapetanovim nišanima u njenom haremu. Prije nekoliko godina zahvalni Krajišnici, na inicijativu Patriotske lige i podršku Islamske zajednice i potomaka, obnovili su mezar Kulin-kapetanov, sa karakterističnim krajiškim nišanom.
Krajiški gazija Kulin-kapetan zaslužio je da i nove generacije Bošnjaka čuvaju tradiciju o njemu. U okviru tradicionalne kulturne manifestacije Ljetne večeri – u Janji je 2006. godine, u organizaciji BZK Preporod Bijeljina – Janja, održan i skup: “Značajni događaji iz prošlosti Janje – Kulin kapetan, historija i legenda”. O ličnosti Kulin-kapetana i burnim događajima s početka XIX vijeka,kao i o vojnim operacijama bosanske vojske i odbrani granica Bosne u to vrijeme, kao i o samom boju na Mišaru kod Šapca, govorili su historičari, publicisti i komandanti Armije Republike Bosne i Hercegovine, čime se još jednom potvrdilo o kakvoj velikoj ličnosti se radilo iz druge polovine 18. i početkom 19. stoljeća.
/autor: Dr. Salih Kulenović i mr. Dževad Tosunbegović.
Veliko hvala mr. Dževadu Tosunbegoviću koji nam je poslao ovaj tekst.